پیشگفتار مدیریت جامع بحران و جامعه‌شناسی رفتار جمعی:
در سراسر تاریخ حیات بشر، جان و مال انسان‌ها همواره دستخوش حوادث طبیعی و سوانح پیش‌بینی‌نشده و گهگاه هولناک و مرگ‌بار بوده است.
خاطرات و آثار خسارات ناشی از برخی مخاطرات مانند زلزله، سیل، آتش‌سوزی و طوفان همانند خاطرات جنگ‌های مصیبت‌بار و خونین در تاریخ بشر جاودان مانده‌اند.
کشور پهناور ایران نیز از وقوع این حوادث مستثنا نبوده و پیوسته در معرض خطرات و حوادث گوناگون قرار داشته و متحمل زیان‌ها و خسارات هنگفت ناشی از آن‌ها شده است.
ازاین‌رو اقدامات پیشگیری و حذف یا کاهش اثرات، به‌کارگیری و ارتقاء امکانات و تجهیزات موجود جهت آمادگی و مقابله با حوادث، پیش‌بینی و تأمین نیازهای اساسی و اضطراری آسیب دیدگان در هنگام رخدادهای طبیعی و ارائه‌ی خدمات جستجو، نجات وامداد رسانی فوری و از قبل سازمان‌یافته به آن‌ها و افزون بر آن، حفظ سلامت، ایمنی و بازگرداندن شرایط به حالت عادی ضرورتی انکارناپذیر است که باید در برنامه‌ی کار سازمان‌های متولی قرار گیرد.
تردیدی نیست که هر کشوری می‌بایست با استفاده از دانش، عقل و خرد و امکانات مدیریتی جمعی نخبگان و متخصصان خود ازجمله جامعه شناسان رفتار جمعی در کنار تجارب حاصله در دیگر جوامع به حذف یا کاهش اثرات و مقابله با حوادث بپردازد.
مدیریت جامع بحران و جامعه‌شناسی رفتار جمعی برای بهره‌گیری گسترده از کلیه عوامل مؤثر در بهینه‌سازی اقدامات و کاهش خسارات ناشی از بحران‌ها و مقابله هوشمندانه و برنامه محور با آن پدید آمده است.
هدف از این درس ارائه اصول، مفاهیم و اجرای سیستم کاهش خطرپذیری (مدیریت ریسک) و مدیریت بحران به مدیران، کارشناسان و متصدیان این حوزه و کلیه کسانی است که در پی کسب تجربه در مدیریت بحران و جامعه‌شناسی رفتار جمعی و کنترل پیامدهای ناگوار ناشی از آن هست
در کشورهای حادثه‌خیز پیامدهای ناشی از بحران‌ها، از عوامل اصلی بازدارنده توسعه به شمار می‌آیند. آثار عمومی وقوع حوادث عبارت‌اند از مرگ و جراحت افراد، خسارات به اموال و تولیدات و خدمات و تأسیسات زیر بنایی و درنتیجه تأثیر بر شیوه زندگی و ابعاد اجتماعی و روانی آن از دیدگاه اعتقادی، سوانح و بلایا جزی از عالم خلقت و آزمایش الهی جهت بیداری و گاه وقوع آن‌ها باعث رشد و تعالی جامعه بشری است.
حدود سه‌چهارم مردم دنیا در مناطقی زندگی می‌کنند که در دهه‌های اخیر حداقل وقوع یکی از چهار عامل عمده مرگ‌ومیر ناشی از بحران‌ها یعنی زلزله، سیل، طوفان، خشک‌سالی و بعضاً آتش‌سوزی را تجربه کرده‌اند. در سال‌های اخیر وقوع سوانح و تعداد افراد آسیب‌دیده و خسارت مالی ناشی از آن‌ها افزایش چشمگیری یافته است. در دو دهه گذشته بیش از ۵/۱ میلیون نفر در سراسر دنیا در اثر سوانح طبیعی جان خود را ازدست‌داده‌اند و به‌این‌ترتیب به‌طور متوسط به ازای هر ۳۰۰۰ نفر افراد در معرض خطر یکی از آن‌ها کشته می‌شود.
خطرپذیری سوانح طبیعی ارتباط نزدیکی با روند توسعه دارد، به‌این‌ترتیب که در صورت عدم وجود نظامت و ترتیبات مناسب، فرآیند و اجرای توسعه غالباً منجر به بروز یا تشدید سوانح می‌گردد
اما درعین‌حال توسعه متوازن به‌طور مؤثری وقوع و یا خسارات آن‌ها را کاهش می‌دهد. در این میان‌بر خلاف زندگی روستایی که اثرات محدودی بر تغییرات اقلیمی و تخریب محیط‌زیست دارد، رشد نامتوازن شهرنشینی که با مهاجرت، حاشیه‌نشینی و توسعه غیررسمی سکونت‌گاه‌ها و محلات پست همراه است موجب ایجاد محیط‌های زندگی ناپایدار می‌گردد. درحالی‌که در صد اندکی از مردم در معرض خطر، در کشورهای کمتر توسعه‌یافته زندگی می‌کنند، اما بیش از نیمی از کل مرگ‌های ثبت‌شده در اثر سوانح در این کشورها بوده است.
کشور ایران به‌واسطه موقعیت جغرافیایی، شرایط اقلیمی و وضعیت زمین‌شناختی ازجمله کشورهای بلاخیز جهان محسوب می‌شود. همه‌ساله به‌واسطه وقوع سیل و سایر بلایا، خسارات و تلفات زیادی به کشور وارد می‌شود. از سوی دیگر کیفیت نامطلوب طراحی، ساخت و کنترل ساختمان‌ها و تأسیسات حیاتی، ساخت‌وساز در مناطق خطرناک و وجود ساختارهای نامطلوب و فرسوده شهری در افزایش اثرات زیان‌بار سوانح طبیعی تأثیرگذار می‌باشند. همچنین عدم آگاهی و آمادگی مردم و مسئولین نیز عامل مضاعفی در تشدید صدمات در سطوح ملی، استانی و محلی کشور اخیراً موردتوجه و تأکید قرارگرفته است.
Loading ...