آشنایی با دفاع مقدس

ریشه اختلافات ایران و عراق
-اشنایی با دفاع مقذس

جزوه شماره ۱ برای آشنایی از اختلافات عراق و ایران وهشت سال دفاع مقدس:
۱-ایران همیشه مورد تهاجم حکومت های مختلف از جمله روم باستان، عثمانی، امپراتوری روسیه ، انگلیس و….. قرار گرفته است. ولی به دلایل ذیل توانسته است به حیات خود ادامه دهد:
الف-موقعیت جغرافیایی
ب- منابع ج- دیپلماسی
وسعت ایران و کوهستانی بودنش ، یورش و هجوم به این کشور را برای هجوم کننده گان سخت و خطرناک گردانیده است
۲-قرارداد ۱۹۷۵ در چه سالی ، در کجا ،بین چه اشخاصی بامضاء رسید و مفاد آن چه بود؟
«در اسفند سال ۱۳۵۳ جلسه سالانه سران اوپک در الجزیره تشکیل شد و با میانجیگری هواری بومدین رئیس جمهوری الجزایر و طی دو جلسه مذاکرات طولانی بین شاه ایران و صدام حسین که در آن موقع معاون رئیس جمهوری عراق بود توافق کلی بین دو کشور برای حل اختلافات بشرح زیر انتشار یافت.
الف- طرفین مرزهای زمینی خود را بر اساس پروتکل اسلامبول (۱۹۱۳) و صورتجلسات ۱۹۱۴ تعیین می کنند.
ب- مرزهای آبی خود را بر اساس خط تالوک تعیین کنند.
ج- به این ترتیب دو کشور امنیت و اعتماد متقابل را در امتداد مرزهای مشترک خویش برقرار خواهند ساخت طرفین بدین سان متعهد می شوند که در مرزهای خود یک کنترل دقیق و مؤثر را به منظور قطع هرگونه رخنه و نفوذ که جنبه خرابکارانه داشته باشد اعمال کنند.
د- مقررات فوق عواملی تجزیه ناپذیرند و یک راه حل کلی بوده و نقص هر یک از مفاد فوق مغایر روحیه توافق الجزیره است.»
بعد از توافق الجزیره سطح روابط دو کشور به حد اعلاء خود رسید و نخست وزیر وقت ایران امیر عباس هویدا در فروردین سال ۱۳۵۴از عراق دیدن نمود و صدام حسین نائب رئیس شورای فرماندهی انقلاب جمهوری عراق نیز در اردیبهشت همانسال از ایران دیدن نمود و دو طرف در اجرای مفاد توافق الجزیره به منظور پایان بخشیدن به کلیه اختلافات معوقه بین دو کشور و حفظ مناسبات دینی و تاریخی و روابط حسن‌همجواری فی‌مابین و گسترش این روابط در زمینه‌های مختلف که متضمن مصلحت دو کشور است، ابراز خشنودی نمودند.
۳-ریشه اختلافات ایران و دولت عراق از دیدگاه صدام حسین
الف- اختلافات مرزی(زمینی و دریایی)
ب- اختلافات ایدئولوژیکی
ج-سر خوردگی صدام حسین در مقابل شاه ایران برای امضاء قرارداد ۱۹۷۵
د-جلو گیری از صدور انقلاب اسلامی ایران
هـ -خصومت صدام با امام خمینی(ره)
۴- ریشه اختلافات ایران و دولت عراق از دیدگاه ایران
الف-سر خوردگی صدام حسین در مقابل شاه ایران برای امضاء قرارداد ۱۹۷۵
ب -خصومت صدام با امام خمینی(ر)
ج- جلو گیری از صدور انقلاب اسلامی ایران

۵- هجوم ارتش عراق در سایه حمایت های سیاسی ، نظامی آشکار و پنهان بیش از سی کشور از جمله شوروی سابق در مورخه ۱۳۵۹/۶/۳۱ با اهداف ذیل به ایران آغاز گردید:
لف-تضعیف نظام نو پای جمهوری اسلامی ایران.
ب-جدا کردن بخشی از خاک ایران.
ج-منحرف کردن انقلاب اسلامی از اهداف خود.
د-براندازی جمهوری اسلامی ایران.
۶-چهار خواسته اصلی حکومت عراق برای تحمیل جنگ به ایران قبل از تهاجم
الف- برگرداندن وضعیت کشتی رانی در اروند رود به حالت قبل از انعقاد قرارداد۱۹۷۵ الجزایر
ب- واگذاری ۳ جزیره تنگه هرمز به اعراب
ج- به رسمیت شناختن هویت عربی خوزستان
د- عدم دخالت ایران در امور داخلی عراق.
۷-اهداف اولیه نظامی عراق در حمله به ایران در سه روز اول.
مرحله اول: جدا کردن استان خوزستان ، شهر های نفت شهر ،سومار، قصر شیرین، سر پل ذهاب ،مهران و دهلران از ایران در سه روز اول
مرحله دوم:تسلط کامل بر اروند رود وکنترل خلیج فارس
مرحله سوم:کسب قدرت اول خاورمیانه و پرچم دار کشورهای عربی
مرحله چهارم: مقابله با انقلاب اسلامی ایران و تضعیف آن در منطقه
۸- مناطق سه گانه عملیات جنگی ایران در مقابل نیروهای عراقی
الف-جبهه جنوب غربی: از دهانه فاو در استان خوزستان تا پاسگاه مرزی موسیان در استان ایلام
ب-جبهه غرب: از پاسگاه مرزی موسیان در استان ایلام تا پاسگاه مرزی هانی¬گرمله نوسود در استان کرمانشاه
ج-جبهه شمال¬غرب: از پاسگاه مرزی هانی¬گرمله نوسود در استان کرمانشاه تا پاسگاه دالامپرداغ ارومیه در استان آذربایجان غربی که بالطبع استان کردستان و ارومیه نیز در همین جبهه قرار داشته است.
۹- لشکر های سرزمینی ارتش ایران در غرب کشور ، قبل از تهاجم عراق که بر اساس تهدید آن کشور گسترش یافته بودند.(استقرار نیروهای سه گانه ارتش بر مبنای تهدید عراق)
الف-لشکر ۶۴ پیاده کوهستانی در شمال غرب (با پشتیبانی پایگاه هوایی تبریز)،لشکر ۲۸ پیاده کوهستان و لشکر ۸۱زرهی در غرب (با پشتیبانی پایگاه هوا یی همدان )وهوانیروز کرمانشاه و پشتیبانی منطقه۱ در پشتیبانی از این سه لشکر،
ب- لشکر ۹۲زرهی در خوزستان با پشتیبانی پایگاه هوایی دزفول و امیدیه و هوانیروز مسجد سلیمان و با تقویت پایگاه بوشهر و شیراز و تیپ ۸۴ پیاده و تیپ ۳۷ زرهی ولشکر ۱۶زرهی در احتیاط لشکرهای ۸۱ و ۹۲ زرهی منظور شده بود و با پشتیبانی منطقه ۲ .
علاوه بر آن دوپایگاه ، پایگاه شیراز مسئولیت تقویت آن دو پایگاه را داشته همچنین هوانیروز اصفهان در تقویت هوانیروز کرمانشاه و مسجد سلیمان وهوانیروز تهران در پشتیبانی کلی نیروهای سرزمینی مقابل عراق بوده ، تیپ ۵۵هوابرد با ۵گردان هوابرد در احتیاط استراتژیک ارتش قرار داشت.۴گروه توپخانه در پشتیبانی ۴لشکر سرزمینی قرار داشتند. و همچنین سه منطقه پشتیبانی ۱،۲و۳ مسئولیت پشتیبانی از این مناطق را داشته اند.
۱۰-تعداد تجاوزات زمینی، هوایی و دریایی نیروهای عراقی در سال ۱۳۵۸(……..)و درشش ماهه اول سال ۱۳۵۹(……..)می باشد که تعداد(….. )مورد آن به سازمان ملل گزارش گریده است.
تحرکات مرزی ارتش عراق در سال ۱۳۵۸ با ۸۴ تجاوز مرزی برای ارتش ایران مشخص و محرز گردید. و در سه ماهه اول سال ۱۳۵۹ ، حدود ۱۴۲ مورد و در سه ماهه دوم سال ۱۳۵۹ حدود۴۱۰مورد،جمعا درشش ماه اول سال ۵۹ نیز افزایش یافت(بیش از ۵۵۲مورد ).کلا۶۳۶مورد که حدود ۴۹۰ مورد تجاوز به خاک ایران بر اساس اسناد و مدارک موجود، توسط وزارت امور خارجه به سازمان ملل گزارش گردیده است. لذا با توجه به قرائن و شواهد موجود برای ارتش جمهوری اسلامی ایران محرز گردید، که ارتش عراق عنقریب حملات گسترده خود را آغاز خواهد نمود
۱۱- شواهد و دلایل قطعی جنگ ایران و عراق
(الف) هر دو کشور می خواستند خلیج فارس را زیرکنترل کامل خود داشته باشند.
(ب) جنگ ناشی از اختلافات تاریخی بین ایران شیعه و اعراب سنی مذهب است.
(ج ) عراق مخالف تقسیم حاکمیت اروند رود(شط العرب) بوده و ادعای حاکمیت مطلق بر آن را داشت.
(د ) سقوط رژیم شاه و متلاشی شدن ارتش نیرومند ایران که قدرت دست بالا را در خاورمیانه داشت و اینک عراق به صورت قدرت مسلم در منطقه درآمده است.
(هـ)تجاوزات گسترده و رو بافزایش در مرزهای زمینی ، هوایی و دریایی(در سال۵۸حدود ۸۴مورد در شش ماهه اول ۵۹ حدود۵۵۲مورد جمعا۶۳۶ مورد)
(و)استقرار نیروهای زمینی عراق در طول مرز های غربی و جنوب غربی
(ز)تجاوز و اشغال تعدادی از پاسگاهای مرزی از جمله زینل کش در جنوب قصرشیرین در ۱۳۵۹/۶/۳۱ و میمک در شمال مهران در تاریخ۱۳۵۹/۶/۱۹
(ح)بمب باران تاسیسات مرزی از جمله نفت شهر و قصر شیرین
(ط)استقرار توپخانه ارتش عراق در نزدیکی مرزها و ثبت تیر
(ی)ایجاد تاسیات جدید و راه های ارتباطی
(ک) افزایش شناسایی هوایی و زمینی و نفوذ دادن عنار اطلاعاتی و استفاده از عناصر خود فروخته (ستون پنجم)
(ل)ایجاد ایستگاه های سخن پراکندگی در مرزها
و……
۱۲-«مرز مشترک ایران با عراق از دهانه فاو تا دالامپرداغ (مرز مشترک ایران ، ترکیه و عراق)۱۶۱۰ کیلومتر است که ۸۴ کیلومتر آن در اروند رود بر اساس خط تالوک قرار دارد و از دهانه فاو تا نهر خیّن ادامه می یابد.
الف- مرز مشترک بین دو کشور به تفکیک بر حسب کیلومتر بشرح زیر می‌باشد:
(۱)اروند رود ۸۴ کیلومتر
( ۲) نهر خین ۹ کیلومتر
(۳)رودخانه دویرج ۲/۵کیلومتر
(۴)رودخانه میمه۲/۵ کیلومتر
(۵)رودخانه کنجان چم ۲۰/۵ کیلومتر
(۶)رودخانه تلخاب ۴ کیلومتر
(۷)رودخانه کنگاکوش ۷/۵کیلومتر
(رودخانه کنه کبود ۲۴/۵ کیلومتر
(۹)رودخانه الوند ۵/۵ کیلومتر
(۱۰)رود خانه قوره تو ۳۴ کیلومتر
(۱۱)رودخانه سیروان ۴۲ کیلومتر
(۱۲)رودخانه قزلجه سو ۱/۵کیلومتر
(۱۳)رودخانه گلاس ۴۵ کیلومتر
(۱۴) رودخانه ژاژاوه ۴/۵ کیلومتر
(۱۵) هورالعظیم ۶۴ کیلومتر
(۱۶)خشکی ۱۲۵۸ کیلومتر
بنابراین از مجموع ۸۷۳۱ کیلومتر طول مرز، ‌جمهوری اسلامی ایران در بخش عمده‌ای،‌ یعنی حدود ۱۶۱۰ کیلومتر با عراق در خاک و آب (رودخانه های مختلف) هم مرز می‌باشد.
۱۳-خلاصه ای از استعداد و گسترش نیروهای عراقی در آغاز جنگ تحمیلی
الف- نیروی زمینی ارتش عراق در ابتدای تجاوز به ایران شامل سه قرارگاه سپاه، ۱۲ لشکر، ‌تعداد۶۰ تیپ مستقل احتیاط، گارد مرزی و گارد جمهوری براورد شده بود.
ب-گسترش عمومی عراق در مقابل مرزایران جنین بود،
سپاههای ۱، ۲ و۳ به ترتیب از شمال به جنوب صف آرایی کرده بودند، بدین ترتیب سپاه ۱ در منطقه کردستان عراق و سپاه ۲ در استانهای دیاله و واسط(مقابل کرمانشاه و ایلام ) و سپاه ۳ در منطقه میسان و بصره (مقابل خوزستان ) مستقر شده بودند . به علت کوهستانی بودن منطقه کردستان (ایران و عراق ) لشکر۷ پیاده کوهستانی و ۴تیپ مستقل در آن منطقه گسترش داشتند این لشکرها از شمالی ترین منطقه مرز ایران و عراق در نزدیک مرز ترکیه تا نوسود گسترش یافته بودند. برمبنای اسناد موجود قبل از آغاز جنگ تحمیلی ، سپاه ۲ عراق که لشکرهای ۲ ،۴، ۷ و ۸ پیاده و ۶ و۱۲ زرهی و تیپ ۲۴ مکانیزه از لشکر ۱۰ زرهی همراه ۶ تیپ مستقل ارتش عراق در صحنه عملیات غرب ( استانهای ایلام ،کرمانشاه ) و بقیه لشکرهای عراق شامل ۳ لشکر۳، ۹ و ۱۰ زرهی و دو لشکر ۱ و ۵ مکانیزه و لشکر ۱۱ پیاده و تیپ ۱۰ زرهی مستقل در منطقه عملیاتی جنوب (خوزستان) آماده تهاجم بودند، البته در ترکیبات سازمان رزمی لشکرها تغییرات جزئی داده شده بود، مثلاً تیپ ۲۴مکانیزه از لشکر ۱۰ زرهی عراق در منطقه مقابل مهران و یا یک تیپ لشکر ۵ مکانیزه در منطقه شلمچه گسترش یافته بودند و با توجه به گسترش عمومی نیروهای عراقی که بیان شد ارتش متجاوز عراق در آغاز جنگ حداقل با ۶ لشکر در صحنه عملیات غرب و با حداقل ۶ لشکر ویک تیپ زرهی مستقل در صحنه عملیات جنوب آماده تهاجم به جمهوری اسلامی ایران بود، ضمناً علاوه بر آنها چندین تیپ مستقل احتیاط و گارد مرزی نیز در تقویت این لشکرها قرار داشتند. ارتش عراق علاوه بر ۱۲ لشکر سازمان یافته تعداد زیادی تیپ مستقل از نوع گارد مرزی و احتیاط و تیپ مستقل داشت که تعداد آنها به حدود۶۰ تیپ می رسید و شامل ۲۰ تیپ گارد مرزی، ۱۰ تیپ احتیاط و حدود ۳۰ تیپ مستقل رزمی تحت امر ستاد کل ارتش عراق بود بنابراین عراق علاوه بر ۱۲ لشکر سازمان یافته، حدود ۲۰ لشکر پیاده (تیپ های مستقل)در اختیار داشت در مقابل این ۳۲ لشکر عراق ،ایران ۸ لشکر با استعداد ۵۰در صد در اختیار داست. که بیش از ۵۰ گردان در ارام سازی کردستان در گیر بودند. تمرکز نیروهای متجاوز عراق در نزدیکی مرز ایران ازنیمه دوم فروردین ماه ۱۳۵۹ آغاز شد و پس از اتخاذ وضعیت آماده باش در پاسگاههای مرزی، از ۱۵ شهریورماه ۱۳۵۹ آرایش کلی ارتش عراق برای تجاوز به ایران آغاز گردید که منجر به تصرف پاسگاه های زینل کش و میمک شد وعملا در ۲۶ شهریور ماه ۱۳۵۹ جنگ زمینی بین دو کشور آغاز گردیده بود.
نیروی زمینی ارتش بر اساس تهدیدباقوه عراق طرح ابوذر را در تاریخ ۱۳۵۹/۳/۱۵در ۳۳نسخه صادر نمود و پس از بادید رئیس جمهور دکتر بنی صدر و شهید رجایی نخست وزیر در تاریخ ۱۳۵۹/۶/۲۳از منطقه غرب و مشاهده استقرار نیروهای عراقی در مرز و مشاهده گلوله باران شهرها و کسب اجازه از حضرت امام اخرین آماده باش را صادر نمودند و لشکر ۸۱ زرهی طرح ابوذر لشکر و لشکر ۹۲ زرهی طرح حر بر اساس طرح ابوذر نیروی زمینی در تاریخ۱۳۵۹/۶/۱۶ صادر کردند و عملاً در این تاریخ جنگ بین ارتش عراق و ارتش ایران آغاز شد و ارتش با تمام امکانات برابر طرح ابوذر آمادگی خود را اعلام نمود و در ضمن کمبود های خود را به دولت اعلام نمود
این طرح در سه مرحله طراحی شده بود:
مرحله یکم تثبیت نیروهای عراقی در مواضع از پیش تعیین شده ( در جنوب غربی رودخانه های کرخه و کارون و در غرب ارتفاعات مشرف به شهرهای قصر شیرین، نفت شهر، سومار، مهران،
مرحله دوم بعد از تثبیت دشمن تکمیل و تمرکز نیروها و اجرای عملیات محدود بمنظور کسب اطلاعات و تکمیل برآوردهای اطلاعاتی و آماده شدن جهت بیرون راندن دشمن از سرزمین های اشغالی
مرحله سوم انجام عملیات عمده آفندی در ابتدای سال دوم یا پایان سال اول
۱۴-خلاصه کوتاهی از رویدادهای قبل از ۳۱ شهریورماه ۱۳۵۹را بیان نماید
در قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر، وضعیت تعیین خط مرزی در مناطق غرب برخلاف منطقه‌ی خوزستان به مرحله قطعی و نهایی نرسیده بود به ویژه در دو منطقه‌ی مرزی میمک و زینل‌کش، تعیین خط مرزی به علت عدم امضاء موافقت‌نامه‌ی نهایی توسط نمایندگان حکومت عراق بلاتکلیف باقی‌مانده بود. هنگامی که اختلافات مرزی و سیاسی بین دو کشور ایران و عراق رو به وخامت نهاد و به مرحله‌ی برخوردهای نظامی در مناطق مرزی رسید، حاکم بعث عراق تنها دلیل اساسی خود برای آغاز جنگ ، بازپس‌گیری همان مناطق مورد اختلاف عنوان کرد و ادعا نمود که در قرارداد الجزایر، ایران به کلیه‌ی خواسته‌های خود در شط‌العرب (اروندرود) رسیده، لیکن عراق از دستیابی به خواسته‌های خود در مرز زمینی محروم مانده است و اعلام کرد این مناطق را با توسل به قدرت نظامی از ایران پس خواهد گرفت.اراضی مورد ادعای عراق – که وسعت آن به حدود ۳۲۰ کیلومترمربع می‌رسد – قسمتی در منطقه‌ی زینل‌کش ( در جنوب غربی قصرشیرین) و قسمت دیگر در منطقه‌ی میمک ( در شمال مهران) قرار دارد و تجاوزات مقدماتی نیروهای عراقی از اوایل سال ۱۳۵۹ نیز از همین مناطق آغاز شد. به نحوی که مناطق مرزی قصرشیرین و نفت‌شهر در ۱۱ اردیبهشت‌ و پاسگاههای مرزی غرب مهران در ۱۱ خرداد مورد حمله نیروهای عراق قرار گرفت و ۲ روز بعد، شهر قصرشیرین به وسیله توپخانه‌ی ارتش عراق گلوله‌باران گردید و در مقابل از طرف نیروهای ایرانی عکس‌العمل مناسب نشان داده شد. در ۱۱ مرداد، مرزداران ما موفق شدند با تحمل تلفات سنگینی، حمله‌ی گسترده‌ی نیروهای عراقی به منطقه‌ی زینل‌کش را دفع نمایند.در هفتم و دهم شهریور، برای بار دوم و سوم قصرشیرین زیر آتش توپخانه‌ی ارتش عراق قرارگرفت که منجر به شهید و مجروح گشتن ۷۵ تن از اهالی این شهر شد. سرانجام در ۱۶ شهریور، ارتش عراق در حمله به مناطق زینل‌کش، خان‌لیلی، حیدرآباد، تنگاب‌نو و تنگاب کهنه، تعدادی از پاسگاههای مرزی ایران را منهدم و با قطع محور قصرشیرین به نفت‌شهر، بخشی از قلمرو کشور ما از جمله منطقه‌ی زینل‌کش را اشغال و ۳ روز بعد در منطقه میمک، پاسگاههای هلاله و نی‌خزر را اشغال کرد ، در نتیجه، منطقه میمک نیز به اشغال دشمن درآمد. در همین روز ( ۱۹ شهریور) دولت عراق طی یک بیانیه رسمی اعلام کرد که در منطقه زین‌القوس (زینل‌کش)، نیروهای عراقی موفق شده‌اند منطقه‌ای به عرض ۲۵ و عمق ۵ مایل مربع را آزاد نمایند.با وصول خبر سقوط پاسگاههای منطقه خان‌لیلی و اشغال دو منطقه‌ی زینل‌کش و میمک، بلافاصله (در ۲۱ شهریور) مقامات بلندپایه کشوری به اتفاق فرماندهان عالیرتبه نظامی به کرمانشاه عزیمت و از منطقه‌ی نبرد بازدید کردند. این بازدید گرچه از نظر روانی برای رزمندگان مستقر در منطقه‌ی نبرد مفید بود ولی از نظر اعزام نیروهای تقویتی تاثیر چندانی نداشت زیرا در آن زمان نیرویی در دسترس نبود تا به منطقه‌ی مورد تهدید اعزام شود .
از ۲۲ شهریور، صف‌آرایی نیروهای مسلح ایران و عراق در مقابل یکدیگر آغاز شد. در این روز نیروهای ایرانی تلاش کردند نیروهای متجاوز عراقی را از پاسگاههای هلاله، نی‌خزر و انجیره عقب برانند ،این عمل موجب تشدید بحران در مناطق مرزی شد، به طوریکه در مناطق نفت‌شهر و سومار در حوالی مناطق اشغالی خان‌لیلی و میمک، چند پاسگاه دیگر از جمله پاسگاههای مرزی تلخاب ( در شمال میمک) به اشغال نیروهای عراقی درآمد و پاسگاههای کانی‌شیخ، سه‌تپان، سانواپا، سلمان‌کشته در غرب صالح‌آباد آسیب سختی دیدند.
صدام حسین رئیس جمهور عراق که از این پیروزیهای نظامی سرمست شده بود و نیروهای مسلح ایران را ( به زعم خود) ناتوان می‌دید تصمیم گرفت از این فرصت تاریخی جهت رسیدن به رویاهای جاه‌طلبانه‌اش استفاده کند. به همین منظور در ۲۶ شهریور به طور یک طرفه قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر را لغو و در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ فرمان تهاجم سراسری ارتش عراق به مناطق مرزی کشور ما منجمله منطقه‌ی غرب را صادر کرد.
۱۵- محور های پیشروی لشکر های عراق در حمله زمینی به مناطق غرب کشور ایران را بیان نمائید.
محورهایی که ارتش متجاوز عراق در منطقه عملیاتی غرب جهت وصول به اهداف خود یعنی اشغال شهر و شهرکهای مهران، صالح‌آباد، سومار، نفت‌شهر، قصرشیرین، سرپل‌ذهاب، گیلانغرب برگزید بود به شرح ذیل بود:
الف -محور بدره ـ زرباطیه ـ مهران.
ب- محور ترساق ـ ارتفاعات میمک ـ صالح‌آباد.
ج- محور مندلی ـ سومار.
د-محور نفت‌خانه ـ نفت‌شهر.
هـ-محور عمومی خانقین ـ خسروی ـ قصرشیرین –سر پل ذهاب (مهمترین محور)
این محور به ۳ محور فرعی خانقین ـ تنکاب کهنه ـ قصرشیرین و محور خانقین ـ خسروی ـ قصرشیرین و محوری که از ارتفاعات قراویز به باباهادی و شمال قصرشیرین می‌رسد و جاده قصرشیرین ـ سرپل‌ذهاب را قطع می‌کند، تقسیم می‌شود.این محور عمومی، بعد از وصول به قصرشیرین، به ۲ شاخه عمومی تقسیم می‌شود که یک شاخه به طرف گیلانغرب و شاخه دیگر به طرف سرپل‌ذهاب می‌رود.
د-محور میدان ـ باویسی ـ تیله‌کوه ـ بیشگان ـ سرپل‌ذهاب.
۱۶-محور های پیشروی لشکر های عراق در حمله زمینی به جنوب غربی کشور ایران را بیان نمائید.
الف- موسیان- عین خوش- دزفول
ب- فکه –چنانه –شوش – دزفول(مهم ترین محور)
ج- بستان-سوسنگرد- اهواز
د-کوشک – هویزه- اهواز
هـ -کوشک- هویزه- سوسنگرد – اهواز
ز-شلمچه – خرمشهر – آبادن
[

استفاده با اشاره به منبع مجاز است
مروت آزادبخت