- کلیات: محقق پس از تعیین و تنظیم موضوع باید در فکر انتخاب «روش » تحقیق باشد. مراد از انتخاب روش تحقیق این است که مشخص کنیم، چه روش تحقیقی برای موضوع خاص لازم است .انتخاب روش انجام تحقیق بستگی به هدف ما، نوع کاوش محقق برای دست یافتن به هدف ما، ماهیت موضوع مورد تحقیق و امکانات اجرائی آن دارد. بنابراین هنگامی که می‌توان در مورد روش بررسی و انجام یک تحقیق تصمیم گرفت که ماهیت موضوع مورد پژوهش، هدف ما و نیز وسعت دامنه آن مشخص باشد. به عبارت دیگر هدف از انتخاب روش تحقیق آن است که محقق مشخص نماید چه شیوه و روشی اتخاذ کند تا او را هر چه دقیق‌تر، آسانتر، سریع‌تر و ارزان‌تر در دستیابی به پاسخ یا پاسخهائی برای پرسش یا پرسش‌ها و مساله تحقیقی مورد نظر کمک کند. با توجه به اینکه موضوعات گوناگون و بسیاری ما را احاطه کرده است و هر موضوع، پرسش یا پرسش‌های خاصی را طلب می‌کند و از طرفی برای پاسخ‌یابی برای انواع پرسش‌ها با استفاده از یک روش پاسخ‌یابی علمی مقدور نیست، طبیعی است، که انواع روش‌های تحقیق یا پاسخ‌یابی بر پرسش‌ها به شیوه علمی در بحث روش‌های تحقیق مطرح گردد. اما باید بخاطر داشت که اساس پیدایش نام خاصی برای هر یک از این روش‌ها،درواقع چگونگی بهره‌وری آنها از شاخص‌های ذیل است.این شاخصها عبارتند از :
الف- ماهیت موضوع تحقیق یا به عبارت دیگر ماهیت و کیفیت سئوالها ،فرضیه ها و هدفهای مورد بررسی.
ب- چگونگی وسعت دامنه و گستردگی موضوع تحقیق
ج- چگونگی روش گزینش نمونه
د- چگونگی روش جمع‌آوری اطلاعات
هـ- معیارهای اخلاقی و انسانی ناظر بر موضوع تحقیق
و- نوع کاربرد- مبنای زمانی (گذشته- حال- آینده) و امکانات اجرائی .
لذا با عنایت به مطالب یادشده و بویژه شاخص‌هایی که می‌تواند به تنهایی یا ترکیبی در تعیین نام روش دخیل باشند، در این مبحث راجع به هشت روش تحقیق رایج که در رده تحقیقات کاربردی قرار می‌گیرند بحث می‌شود.
۱- انواع روش تحقیق: مطالعات تحقیقی یک روش و یا راهبردی را نشان می‌دهد که بسادگی قابل تشخیص است و شامل رویه‌های مشترک خاصی مانند انتخاب موضوع، بیان مساله، تدوین اهداف، تبیین فرضیه‌ها، روش نمونه‌گیری، جمع‌آوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل یافته‌ها ، نتیجه‌گیری وپیشنهادات اند. جزئیات این رویه‌ها تا حدودی با روش تحقیق معین می‌شوند و در این مبحث به روش‌های تحقیق مختلف از تحقیقات کاربردی پرداخته می‌شود. که این روش‌ها عبارتند از :
الف- روش تحقیق تاریخی Historical research method
ب- روش تحقیق توصیفی Descriptive research method
ج- روش تحقیق تداومی و مقطعی Developmental and cross sectional research method
د- روش تحقیق موردی و زمینه‌ای case and field study research method
هـ- روش تحقیق همبستگی یا همخوانی core lational or associational research method
و- روش تحقیق علی یا پس از وقوعcausal comparative or “exposit facto” research method
ز- روش تحقیق تجربی حقیقیTrue experimental research method
ح- روش نیمه تجربیQuasi-experimental research method
ط- روش تحقیق عملی (در آموزش و پرورش)Action research (in education) method
ی- روش تحقیق پیمایشیsurvey research method
ک- روش تحقیق تحلیل محتوا content analysis research method
ل- روش تحقیق اکتشافی exploration research method
مروت آزادبخت
Loading ...