نتایج کلی عملیات :
اجرای موفقیت آمیز عملیات ثامن‌الائمه (ع) حداقل دارای سه نتیجه کلی بود:
۱-نتایج فیزیکی و قابل لمس(در هر عملیاتی به ویژه عملیات موفقیت آمیز از آثار عمده آن می‌باشد)
الف- نتیجه عملیاتی:
(۱) عملیات ثامن‌الائمه طرحی کامل بر اساس اصول جنگ و تنها عملیات احاطه دوطرفه در طول هشت سال جنگ بود
(۲) پیروزی عملیات محدود ثامن‌الائمه، باید نقطه عطفی درتاریخ ۸سال دفاع مقدس و سرآغاز پیروزی‌های بعدی نیروهای مسلح ایران بر ارتش عراق دانست
(۳) شکستن حصر ۱۱ ماهه آبادان،
(۴) تصرف و تا مین ساحل شرقی رودخانه کارون.
(۵) خارج کردن آبادان از محاصره یک ساله.
(۶) بیش از ۱۵۰ کیلومتر مربع از اراضی اشغال شده، آزاد گردید
(۷)آزاد سازی جاده آبادان –اهواز
(۸) آزاد سازی جاده آبادان –ماهشهر
ب- تلفات پرسنلی دشمن:
(۱)بیش از ۳ هزار نفر از نیروهای دشمن کشته و زخمی شدند و ۱۵۵۶ نفر نیز به اسارت در آمدند.
(۲) تفکیک اسرای عراقی: افسر۳۸نفر، درجه دار۳۱۹نفر،غیر نظامی۷نفر و سرباز۱۱۹۲نفر
ج- ضایعات لجستیکی دشمن:
انهدام تعداد ۹۰ دستگاه تانک و نفربر، ۱۰۰ دستگاه انواع خودرو ، سرنگونی تعداد ۳ فروند هواپیما و یک فروند بالگرد ارتش عراق۱

د- غنائم:
(۱)تعداد ۱۰۰ دستگاه تانک، ۶۰ دستگاه نفربر، ۳ دستگاه لودر و تعدادی وسایل سنگین مهندسی و ۱۵۰ دستگاه خودرو از انواع خودروهای سبک و سنگین چرخ دار سالم به غنیمت گرفته شد(کلاً در اختیار سپاه پاسداران قرار گرفت).
(۲) به غنیمت گرفتن تعداد زیادی سلاح سبک شامل تیربار، تفنگ و غیره
(۳) به غنیمت گرفتن تعدادی موشک انداز میلان و پان هارم(کلاً در اختیار سپاه پاسداران قرار گرفت)
(۴) به غنیمت گرفتن تعداد زیادی انواع توپ‌های صحرایی و ضد هوایی(کلاً در اختیار سپاه قرار گرفت)
(۵) به غنیمت گرفتن میزان معتنابهی مهمات، از انواع مختلف
«صدام پس از این شکست ۷ تن از فرماندهان خود را تیرباران کرد. در مقابل با توجه به نقش شجاعانه لشکر ۷۷ پیاده با تصویب شورای عالی دفاع ملی در تاریخ یازدهم مهر ۱۳۶۰، لشکر۷۷،به لشکر۷۷ پیروز خراسان تغییر نام داد؛ و بیش از ۲۳۰۰ نفر از کارکنان کادر لشکر و نیروهای تحت امر که در عملیات ثامن‌الائمه (ع) نقش حساس داشته‌اند، از شش ماه تا یک سال به ارشدیت نائل آمدند. (گزارش نوبه ای شماره ۶ نزاجا»
د- تلفات نیروهای خودی:
آمار شهدا، مجروحین و مفقودالاثرلشکر۷۷پیاده، سپاه پاسداران، نیروهای بسیجی، جهادی، ژاندارمری، نیروی دریایی ارتش از تاریخ۵/۷/۱۳۶۰ الی ۷/۷/۱۳۶۰ بشرح ذیل می باشد(سند شماره ۱۰۴ و۱۰۱)
شهید نظامی۸۸ نفر، شهید غیر نظامی۱۳۵نفر، مجروح نظامی۴۳۹نفر ، مجروح غیر نظامی۳۲۴نفر و مغقودالاثر۱۱نفر

۲-دستاوردهای معنوی، آرمانی و پیامدهای داخلی عملیات:

الف- دستاوردهای معنوی و آرمانی عملیات
دستاوردهای معنوی و آرمانی عملیات ثامن‌الائمه (ع)، که بر جسته‌ترین آن‌ها را می‌توان جنبه روانی آن محسوب نمود، زیرا از اهمیتی به مراتب والاتر و ارزشمندتر برخوردار است. زیرا همان گونه در طول یک سال که از تجاوز دشمن گذشته بود نیروهای ما با وجود تلاش و ایثار فراوان نتوانستند در صحنه نبرد ضربتی قابل توجه به دشمن متجاوز وارد نمایند و این خود باعث تجری دشمن و دلسردی و یأس نیروهای گردیده، در عین حال موجبات نگرانی فرماندهان و مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران و دلسوزی نیروهای رزمنده را نیز فراهم کرده بود.
اجرای عملیات گام به گام و محدود و غالباً موفقی که از بدو ورود لشکر ۷۷ پیاده به منطقه آغاز شده بود، به تدریج نیروی روحی و روانی فرماندهان و به ویژه پرسنل عمل کننده ارتشی، سپاهی، بسیجی و جهادی ر ا قدرت و قوت بخشید، به طوری که با اجرای موفقیت آمیز عملیات ثامن‌الائمه (ع) توان روانی نه تنها یگان‌های عمل کننده ارتش، سپاه پاسداران، نیروهای مردمی و ژاندارمری بلکه همه نیروهای مسلح و مردم همیشه در صحنه، به سطحی بالا ارتقا یافته و اتکا به نفس و خود باوری در اضمحلال دشمن متجاوز در حد عالی در کلیه رده ها به وجود آمد و به فرماندهان و پرسنل ستاد نیز اطمینان خاطر داد که هر قدر پیش بینی طرح‌ها و اجرای عملیات بر مبنای اصول و موازین علمی نظامی تهیه و اجرا گردد، میزان موفقیت آن بیشتر و محرزتر خواهد بود. البته تا گفته نباید گذشت که شرایط زمان و مکان نیز یکی از نکات بسیار مهمی است که در طرح ریزی و اجرای صحیح یا در طرح ریزی و اجرای نادرست آن تأثیر گذار می‌باشد.
طرح ریزی نسبتاً دقیق عملیات ثامن‌الائمه (ع)، شامل به‌کارگیری منطقی و اصولی امکانات موجود، از قبیل نیروی هوایی، هوانیروز، پدافند هوایی، توپخانه صحرایی، پشتیبانی خدمات رزمی (در همه ابعاد تاکتیک. تکنیک آن)، کاربرد صحیح یگان مهندسی، مخابرات، نیروهای سپاه پاسداران و مردمی و هماهنگی بین آن هاو …، در نظر گرفتن اصول متقن جنگ در میدان نبرد، به دور از فضا و جو سیاسی موجود آن زمان، آن چنان آثاری از خود به جای گذاشت که امواج بر انگیخته شده از آن، عملیات‌های پیروزمند آتی را میسر ساخت.
دستاورد عملیات ظفرمند ثامن‌الائمه (ع)، با نثار خون پاک شهیدان و مجاهدات همه رزمندگان سلحشور اسلام، سر آغاز پیروزی و خلق حماسه های دیگری چون طریق‌القدس (آزاد سازی بستان)، فتح المبین (آزاد سازی غرب کرخه و ابو صلیبی خات)، بیت‌المقدس (آزاد سازی غرب کارون و خرمشهر) و نهایتاً پاک‌سازی خاک مقدس میهن اسلامی ایران از وجود متجاوزان بعثی گردید.(سروری و جاویدان)
ب-پیامدهای داخلی
– با انجام موفقیت آمیز اولین عملیات وسیع ایران در جبهه ها ، روحیه نیروهای رزمنده تقویت وتوانمندانه تر از پیش به نبرد با دشمن پرداختند.
– از نظر سیاسی وضعیت سیاسی کشور منسجم‌تر شد و کمتر از یک هفته بعد از این عملیات، مردم با شرکت در سومین انتخابات ریاست جمهوری، حضرت آیت الله خامنه ای را به ریاست جمهوری برگزیدند، که این امر منجر به موفقیت بیشتر در سیاست‌های خارجی نظام نیز گردید.
– با تثبیت دولت اسلامی و وحدت نظر مسئولین نظام، موضع گیری‌های قاطعانه و به موقعی در قبال مسائل خارجی انجام گرفت.
۳-پیامدهای خارجی عملیات ثامن‌الائمه وتاثیر آن بر روند تحولات در عرصه بین‌المللی و منطقه ای:
الف-پیامدهای خارجی:
مهم‌ترین پیامد خارجی این عملیات تشکیل شورای همکاری خلیج فارس توسط کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس، به منظور جلوگیری از گسترش و نفوذ انقلاب اسلامی و یاری رساندن به رژیم متجاوز عراق بود، همچنین تقویت ارتش عراق با انواع سلاح های پیشرفته شوروی سابق، فرانسه و… و تحرکات نظامی امریکا در خلیج فارس به منظور اعمال فشار بر ایران و حمایت از کشورهای منطقه را می توان از دیگر پیامدهای این عملیات دانست. در همین ارتباط، امریکایی ها با اعزام ناوگان نظامی خود درمنطقه خاورمیانه، در آب‌های دریای عمان، مانورهایی انجام می دادند و تهاجم تبلیغی گسترده ای را علیه ایران آغاز کرد وبه این ترتیب با نشر اکاذیب و شایعات، بر میزان وحشت بی مورد رژیم‌های منطقه را از ایران بیشتر کرد. (حصر شکنان، شاداب عسگری،۱۳۹۲:۱۸۹)

ب-تأثیر آن بر روند تحولات در عرصه بین‌المللی و منطقه ای:
عملیات ثامن‌الائمه به دلیل نقش اساسی که در تغییر روند جنگ به نفع جمهوری اسلامی ایران داشت، به میزان عمده ای تصور بازیگران بین‌المللی را در خصوص ایران تحت تأثیر قرار داد.
– این عملیات نشان داد که تداوم جنگ به همین شکل برای آغاز گران آن خالی از فایده است و عراق بدون حمایت گسترده‌ی کشورهای دیگر در رسیدن به اهداف اولیه‌ی خود با شکست کامل رو به رو می‌شود.
جلو گیری از پیشروی عراق، و واداشتن آن به عقب نشینی از آبادان که آن را برای تا مین حداقل اهداف خود ضروری می‌دید، توانایی جمهوری اسلامی ایران را نشان می‌داد که نه تنها جنگ، نابودی آن را در پی نداشت، بلکه بر اثر آن به توانی دست یافت که از آن در جهت تحکیم موقعیت نظام در داخل استفاده کرد و نیز جنگ را به بستری برای گسترش ارزش‌های خود در منطقه تبدیل کرد. اکنون تأثیر عملیات ثامن‌الائمه بر موضع و رویکرد آمریکا و سازمان ملل در برابر جنگ اشاره می‌شود. (حصر شکنان، شاداب عسگری،۱۳۹۲:۱۸۹)
عملیات ثامن‌الائمه آغاز روندی بود که در جریان آن جمهوری اسلامی ایران توانست عراق را برای نخستین بار به عقب نشینی وادار و طعم تلخ شکست را به حکومت صدام و حامیان منطقه ای و بین‌المللی آن تحمیل کند؛ و به آن‌ها نشان دهد که جنگ تحمیلی نیز سرانجامی جز اقدامات بی نتیجه‌ی قبلی آن‌ها ندارد. در این عملیات جمهوری اسلامی ایران جریان جنگ را به نفع خود تغییر داد که برای آمریکا، شوروی و همسایگان عرب ایران تحول بسیار ناگواری بود. آن‌ها به این نتیجه رسیدند که انقلاب اسلامی با کودتا و جنگ نیابتی شکست نمی‌خورد و از میدان رانده نمی‌شود. جمهوری اسلامی نظامی مبتنی بر خواست و اراده‌ی یک ملت است که با هجوم خارجی نابود نمی‌شود. آن‌ها در یافتند که صدام نمی‌تواند هدفشان را در نا بودی انقلاب اسلامی تحقق ببخشند. ایران تهدید عراق را فرصتی برای تحکیم پایه های نظام در داخل بدل کرد و در صورت موفقیت بیش‌تر می‌تواند از آن به عنوان اهرمی برای صدور انقلاب استفاده کند. بدین ترتیب عملیات ثامن‌الائمه زنگ خطری را برای حامیان عراق نواخت و به آن‌ها نشان داد که اگر به حمایت صریح و مستقیم از عراق نپردازند، احتمال آن هست که ایران از جنگ برای گسترش افکار انقلابی خود استفاده کند. (حصر شکنان، شاداب عسگری،۱۳۹۲:۱۸۹)

تهیه کننده سرتیپ۲ستاد دکتر مروت آزادبخت

استفاده با ذکر منابع بلا مانع است