تا اينجا هشت نوع مختلف از روش تحقيقات كاربردي كه هدفها و ويژگيهاي كم و بيش گوناگوني دارند مورد بررسي قرار گرفتن. اما در اين بخش نوع خاصي از تحقيقات كاربردي كه تاكيد آن صرفاً فائق آمدن بر مسائل و مشكلات « اينجا» و «اكنون» و « همين موقعيت محلي» است، مطالعه خواهد شد. در اين دست از تحقيقات، محقق بايد يافته‌هايش را از نظر استفاده عملي در موقعيت محلي و منطقه‌اي و نه از نظر استفاده در كاربردهاي كلي و عمومي، ارزشيابي كند. اين نوع تفكر درباره تحقيق بويژه از سالهاي 1930 تا كنون توجه تعليم و تربيت را جلب كرده و زمينه‌اي را عرضه داشته است، تا دست‌اندركاران، فعاليت‌هاي تحقيقي را با حرفه معلمي درهم بياميزند. اين دست‌اندركاران بر اين عقيده‌اند كه اين امر به معلم كمك مي‌كند تا در زمينه‌هاي ارزنده‌اي از جمله عينيت‌گرايي ، عادات تفكر علمي و توانايي همكاري و همفكري با ديگران، رشد يابد و مهارت لازم را كسب كند. بايد توجه داشت كه تلفيق تحقيق با ساير حرفه‌ها در زمينه‌هاي ديگر علوم انساني نيز سبب اشاعه ويژگيهاي ياد شده در صاحبان آن حرفه‌ها مي‌گردد. به عنوان مثال، هدف محقق در اين دست از تحقيقات در آموزش و پرورش، بهتر كردن كار و كارآيي در مدرسه و كلاس درس و در موقعيت محلي است. در واقع هدف از انجام اين دست از تحقيقات، بوجود آوردن و ارائه مهارت‌ها يا ارائه روش‌هاي جديدي است كه به‌تواند ما را در حل مشكلاتي مستقيم يا غيرمستقيم با كلاس درس يا هر موقعيت زنده و واقعي كه به مدرسه ارتباط دارد، كمك كند. در اين مورد، نمونه‌هائي به خلاصه ذيل مي‌توان عنوان كرد:
الف- ايجاد برنامه آموزشي حين خدمت براي مشاوران تا آنان را در هدايت و راهنمايي دانش‌آموزان ديرآموز كمك كند.
ب- آّزمايش روش جديدي از آموزش كه دانش‌آموزان را به رشته‌هاي حرفه‌اي و فني علاقه‌مند نمايد.
1- ويژگيهاي تحقيق عملي ( در آموزش و پرورش)
الف- محقق با موقعيت‌هاي واقعي و با دنياي كار عملاً و مستقيماً سروكار دارد.
در اين صورت آزمودنيها، دانش‌آموزان كلاس، كاركنان و مربيان مدرسه يا افرادي خواهند بود كه معلم با آنان در تماس دائم است.
ب- فراهم كردن چارچوبي منظم و عيني و انشاء روش جديدي است كه در حل مسائل و مشكلات آموزش و پرورش، بر روش ذهني و بي‌نظم معمول قبلي ارجح مي‌باشد.
امتياز اين خصوصيت، تجربي شدن و علمي كردن روال تصميم‌گيريهاي آموزشي است كه بر اساس مشاهدات واقعي و اطلاعات عيني از رفتار و موقعيت‌هاي ملموس اجتماعي استوار مي‌گردد، نه بر اساس اطلاعات ذهني يا عقايد و نظرات منجمد حاصل از تجارب غير عملي گذشته يك فرد يا يك گروه. اين خصوصيت در واقع نويدي است بر نوآوري و آفرينندگي در حرفه معلمي.
ج- قابليت انعطاف و انطباق اين نوع تحقيق و امكان ايجاد تغيير در طول زمان تجربه در تحقيق و نيز فدا كردن كنترل بخاطر تاثيرپذيري و حساسيت تجربه از ويژگيهاي ديگر اين تحقيق است.
د- مهمترين ضعف اين نوع تحقيق كم بودن قابليت تعميم آن است. به عبارت ديگر مهمترين ضعف اين نوع تحقيق به علت ويژگيهايي چون « هدف موقعيتي و محلي» ، « ناچيز بودن كنترل متغيرهاي ناخواسته» و كم بودن قابليت تعميم آن است. لذا هرچند كه يافته‌هاي اين نوع تحقيق در بعدهاي عملي و موقعيت‌هاي محلي بسيار مفيد تلقي مي‌شود، خصوصيت تعميم و بسط دانش كلي و عمومي آن بسيار ناچيز است.
2- مراحل مختلف تنظيم تحقيق عملي ( در آموزش و پرورش)
الف- پس از مطالعه مقدماتي ،موضوع تحقيق را تعيين و مساله را تعريف وتبيين نمائيد.
ب- هدفهاي آن را بيان كنيد. به عنوان مثال، بايد در اين مرحله قادر باشيد به سئوالي مانند:
« آن چيست كه به بهبود يا احتمالاً با انشاء و ايجاد مهارت يا راه‌حلي جديد نياز دارد؟» پاسخ دهيد.
ج- فرضيه‌هاي تحقيق را واضح و قابل آزمون را تبيين نمائيد
د- ضرورت و يا اهميت تحقيق را بيان كنيد
هـ- سابقه موضوع تحقيق را مطالعه كنيد. در اين مرحله بايد دريابيد كه:
« آيا ديگران چنين مسائلي را داشته‌اند يا احتمالاً چگونه به هدفهاي مشابهي دست يافته‌اند؟»
و- مراحل اجراي تحقيق و شرايط آن را تعيين و تنظيم كنيد. در اين مرحله بايد قادر باشيد به سئوالي مانند:
« چه فعاليت‌هايي است كه بايد انجام گيرد تا هدفهاي تحقيق تامين شود؟»
ز- معيارهاي ارزشيابي، فنون اندازه‌گيري و ساير راههائي كه در به دست آوردن اطلاعات مورد نياز مفيدند تهيه يا توليد كنيد. ( ابزار جمع‌آوري اطلاعات)
ح- اطلاعات به دست آمده را با استفاده از آمار توصيفي و آمار استنباطي تجزيه و تحليل كنيد و نتايج را ارزشيابي و تعبير و تفسير نمائيد.
ط- پس از نتيجه‌گيري و مشخص‌كردن پيشنهادات اجرايي و تعيين محدوديت‌ها گزارش جامعي را از آنها ارائه دهيد.
Loading ...